Digital Innovatioun

Digital Innovatioun

Säit iwwer 20 Joer setzt d’Nationalbibliothéik op Numerisatioun, souwuel fir d’Accessibilitéit vun hire Sammlungen awer och fir d’Opwäertung vun den internen Aarbechtsofleef a -Prozesser ze garantéieren. Si féiert a bedeelegt sech un Innovatiounsprojeten an de Beräicher vun der Numerisatioun, der Web-Archivéierung, der kënschtlecher Intelligenz, dem Dateschutz, dem Katalogiséieren an der laangfristeger Preservatioun.

Preservatioun an Digitalisatioun

Digital Preservatioun

D’BnL huet an Zesummenaarbecht mam Zentrum fir staatlech Informatiounstechnologie an dem Nationalarchiv eng gemeinsam Plattform zur laangfristeger digitaler Erhalung ageriicht. Digital entstane Publikatiounen (E-Books, E-Journals, Websites usw.) ginn op des Plattform iwwerdroen, déi hir optimal Sécherheet erméiglecht: Etlech Kopië ginn op verschidde Plazen (fir e Verloscht ze vermeiden) a Medie gespäichert. Domat soll garantéiert ginn, dass se an der Zukunft a bei technologesche Verännerunge léisbar bleiwen.

Digitalen Dépôt legal

D’intellektuell Produktioun vu Lëtzebuerg gëtt net méi nëmmen op gedréckte Medie publizéiert, mee et entstoen ëmmer méi Dokumenter an digitaler Form, déi entweder um Internet fräi zougänglech sinn oder fir déi een op Online-Portaler bezuelen muss. Dës Wierker sinn aktuell an awer och zukünfteg interessant, dofir sammelt d’BnL se am Kader vum digitalen Dépôt legal.

Wat den Dépôt vun Dages- oder Wochenzeitungen ugeet, verhandelt d’BnL den Ament mat Lëtzebuerger Editeuren, Staats- an Gemengen Administratioune fir d’Sammlung vun de Publikatioune mat hire Metadonnéeën ze automatiséieren an de Lieser zur Verfügung ze stellen.

Méi iwwert den Dépôt légal

Massendigitaliséierung

D’BnL digitaliséiert d’Dokumenter aus dem lëtzebuergesche Fong. Hire Massen­digitaliséierungs­­programm ass verbonne mat den Ziler vun der Europäescher Unioun fir de kulturellen an intellektuelle Patrimoine vun Europa online zougänglech ze maachen. D’Massennumerisatioun mécht Inhalter méi zougänglech a garantéiert eng optimal Erhalung vun den Originaler, déi duerch Alter an/oder heefeger Benotzung geschwächt goufen.

D’Zeitungen, Zäitschrëften, Plakater, Postkaarten, Manuskripter a Monographien, déi vun der BnL digitaliséiert ginn, sinn all online iwwer iwwer eluxemburgensia.lu ou a-z.lu zougänglech.

Méi iwwert eluxemburgensia

Digitaliséierungsformater

Am Kader vun den Digitaliséierungsprojeten erstellt d’BnL souwäit wéi méiglech Biller a Metadonnéeën a METS/ALTO Format. De METS-Format erlaabt d'Modelléierung an d’Sich an der logescher Struktur vun der Aarbecht (Säiten, Artikelen, asw.) an d’Gestioun vun technesche Metadonnéeën, wat d’laangfristeg Erhalung erliichtert.

Metadonnéeën an ALTO Format anzegi mécht et méiglech de Layout vun all Editioun oder Buch ze beschreiwen an dann de ganzen Text mat OCR (Optical Character Recognition) Donnéeën ze sichen. D’Kombinatioun vu METS an ALTO Metadonnéeën erméiglecht eng geziilte Sich an eng Referenz op d’Textberäicher.

Persistent Identifier

Zu de gesetzlechen Aufgabe vun der BnL a senger Kapazitéit als national Dokumentatiouns­plattform gehéiert Enthalung an d’Verwaltung vun Persistent Identifier fir Publikatioune vun all Typ a Formater. D’BnL ass déi national Agence fir ISBN, ISSN, ISMN, ISNI, Identifikatiounen déi am analoge Kontext entstane sinn, awer elo och fir digital Publikatioune benotzt ginn.

Als Deel vun der digitaler Erhalung huet d’Nationalbibliothéik e System vu persistent Identifikatiounen op Basis vum ARK System etabléiert. Vun der California Digital Library entwéckelt fir d’Halbarkeet an d'Internationalitéit vun den Identifikatiounen an der digitaler Welt ze garantéieren. ARK identifizéiert permanent Objete vun all Zort, ob digital (gescannt Zeitung, E-Book etc.), immateriellt (Konzepter) oder kierperlech (Bicher, Zeitung, DVD etc.).

Méi iwwer Persistent Identifier

Webarchiv

Wéi déi aner Nationalbibliothéike sammelt a konservéiert d’BnL all Websäite mam Domän „.lu“ an aner Websäite déi vun Lëtzebuerger geréiert ginn. An Zesummenaarbecht mam Internet Archive organiséiert d'BnL regelméisseg extensiv Webharvesting-Campagnen an och geziilt Sammlungen zu spezifeschen Themen.

Méi iwwert de Webarchiv

Open Data

Den Zougang zu Informatioun ze erliichteren heescht net nëmmen, e Sichportal opzebauen an digital Ressourcen online ze setzen, mee erfuerdert och d’Bereetstellung vu qualitativ héichwäerteg Donnéeën a modernsten Technologien, déi un déi nei Bedierfnesser vun Entwéckler a Fuerscher ugepasst ginn.

Dofir verëffentlecht d’BnL hir Donnéeën a mécht se iwwer d’Websäit data.bnl.lu zougänglech. Dës Donnéeën hëllefen der Fuerschung, erhéichen d'Transparenz vun den ëffentlechen Daten a motivéiert d’Bierger aktiv un der Verbreedung vum Wëssen deelzehuelen. D’Bierger si fräi fir nei Uwendungen z’entwéckelen, se ze beräicheren oder se mat aner Informatiounsquellen ze verbannen.

D’BnL bitt och e puer Applikatiounsprogramméierungsinterfacen (APIs) a verschidde Webservicer un, déi et erlaben Metadonnéeën aus dem BnL Katalog ze froen an ze recuperéieren, Aufgaben ze automatiséieren an nei Uwendungen ze schafen.

D’Dateseten vun der BnL sinn och iwwer de Portal data.public.lu vun der Lëtzebuerger Regierung zougänglech, an deem d’BnL Partner ass.

Vereenegt Sichmaschinn

a-z.lu ass eng Sichmaschinn, déi vun der BnL fir all Memberbibliothéike vum Bibnet.lu Reseau entwéckelt gouf. Si gëtt Zougang zu de gedréckten an digitale Ressourcen vun de Memberbibliothéiken, déi sech e gemeinsame Katalog deelen. Dëst gëtt mam Bibliothéiksmanagementsystem ALMA vun Ex Libris géréiert. Den ALMA huet den alen ALEPH System am November 2022 ersat. Eng Migratioun vun allen Donnéeën a Plattforme gouf vun der BnL fir de ganze Bibnet.lu Réseau duerchgefouert.

Visibilitéit an den Zougang zu Ressourcë iwwer den a-z.lu si garantéiert duerch:

Primo

D’Primo Software vun der Firma Ex Libris administréiert zanter 2013 d’a-z.lu Interface. Et ass souzesoen de Backoffice vun a-z.lu. Wärend der Migratioun op d’ALMA-Plattform gouf Primo och aktualiséiert an an d’Cloud migréiert. Primo erlaabt et de Benotzer d'Sammlunge vum bibnet.lu Netzwierk iwwer a-z.lu ze sichen.

Primo, a-z.lu am breede Sënn, erlaabt Iech och Äre Benotzerkont ze verwalten, Favoritten ze kreéieren a Sichufroen ze späicheren.

Findit/Alma Resolver

De Service Findit, deen an der digitaler Bibliothéik vum Lëtzebuerger Konsortium integréiert ass, baséiert op der SFX Software vun der Firma Ex Libris. SFX ass e Link-Resolver deen de Benotzer den Zougang zu elektronesche Ressourcen (haaptsächlech elektronesch Zäitschrëften) erlaabt. SFX baséiert op der OpenURL (NISO Standard Z39.88) déi d’bibliographesch Beschreiwung an enger URL normt, sou datt eng bibliographesch Referenz un den entspriechende Volltext verbonne ka ginn.

Katalogiséierung vun Dokumenter

Fir datt de Benotzer déi gedréckten oder digital Ressourcë vun der BnL sichen an drop zougräife kann, muss all Dokument „katalogiséiert“ sinn. Et kritt Metadonnéeën déi et no internationale Standarde beschreiwen.

RDA Katalogiséierungscode

Zënter 2021 baséiert sech déi bibliographesch Beschreiwung vun Dokumenter um internationale Standard RDA (Resource, Description and Access) an dem MARC21 Format.

D’Katalogiséierungsregele goufen un d’Bedierfnesser vum Bibnet.lu-Réseau ugepasst, a sinn en onverzichtbar Basisinstrument fir den Input vun Donnéeën an de gemeinsame Katalog vum Lëtzebuerger Bibliothéiksréseau.

RAMEAU-Themenindexéierung

Säit 2022 baséiert d’Indexéierung vun Themen am bibnet.lu Reseau op dem „Répertoire d’autorité-matière encyclopédique et alphabétique unifié“ (RAMEAU), dat den „Répertoire de Vedettes-Matière“ (RVM) ersetzt, deen tëscht 1985 an 2022 benotzt ginn ass.

RAMEAU ass eng Indexéierungssprooch, déi et erméiglech, de Sujet vun engem Dokument duerch eng Analys vu sengem Contenu ze beschreiwen. D’Notzer kënnen dann iwwer eng thematesch Sich op déi indexéiert Dokumenter zougräifen.

D’RAMEAU-Sprooch gëtt vum Centre national RAMEAU geréiert, deen zum Département de l’information bibliographique et numérique vun der Nationalbibliothéik Frankräich gehéiert.

Dewey-Dezimalklassifikatioun (DDK)

Systematesch Indexéierung baséiert op der Dewey-Dezimalklassifikatioun (DDK). D’Bicher, déi am BnL-Liessall fräi zougänglech sinn, ginn och no der Dewey-Klassifikatioun kategoriséiert.

Méi gewuer ginn

Autoritéitsdateien

D’BnL geréiert d’Lëtzebuerger Autoritéitsdaten am Katalog vum bibnet.lu Réseau. Fir d’Opstellung vun Net-Lëtzebuerger Persounen a Gesellschaftsorganer, ginn auslännesch Verzeechneser konsultéiert a benotzt.

De Projet LiDA (Open Linked Data) vun der BnL huet et erméiglecht, déi standardiséiert Autoritéitsdonnéeën vun de lëtzebuerger Auteuren am VIAF ze weisen, andeems d’bibliographesch Referenze vun den Auteure vum Katalog a-z.lu mat den Online-Daten vum Dictionnaire des auteurs luxembourgeois vum Centre national de littérature fusionéiert goufen.

No der Ënnerschrëft vun engem Partnerschaftsofkommes mat VIAF (Virtual International Authority File), e Service fir web-baséiert Aggregatioun a Clustering vun Autoritéitsdonnéeën aus nationalen Bibliothéike weltwäit, huet d’BnL seng Prozesser iwwerschafft fir perséinlech Autoritéitsdonnéeën ze schafen an ze strukturéieren an nei international Standarden an der Linn mat den Empfehlungen vun der International Association of Library Associations and Institutions (IFLA) ëmgesat. D’BnL schéckt regelméisseg seng validéiert Persoun- an Entitéitsautoritéitsdonnéeën an assoziéiert bibliographesch Daten un d’VIAF, wou dës Donnéeën dann vun anere Bibliothéike kënne benotzt ginn.

Als Registréierungsagentur huet d’BnL ISNI Identifikatioren (International Standard Name Identifier) ​​fir seng Autoritéitsdaten zënter 2018 erausginn. Den ISNI ass en internationale Standardcode fir Individuen an Entitéiten z'identifizéieren, déi an der Schafung an der Verdeelung vum intellektuellen Inhalt engagéiert sinn. Et gëtt am ISO 27729 Standard spezifizéiert. D’ISNI beweist besonnesch nëtzlech fir z’ënnerscheeden tëscht Homonyme.

Aktualiséiert den